Ongiś w czołówce Europy:

Firma Dierig z Bielawy w Górach Sowich

 

 

Początki

Tkacz Hans Christoph Dierig założył w 1673 roku w Bielawie własny warsztat. Lecz dopiero w 1805 roku położony został kamień węgielny pod przedsiębiorstwo rodzinne w Górach Sowich. W 1830 roku powstaje fabryka posiadająca kilka krosień żakardowych.

 

Powstanie tkaczy w 1844 r.

Tkacze pracujący chałupniczo zarabiali tak mało, że nie byli w stanie utrzymać swych rodzin. 4 czerwca 1844 roku, nie uzyskawszy podwyżki zarobków, szturmują fabryki w Pieszycach, niszcząc budynki i maszyny. 200 buntowników, zaopatrzonych w drągi ciągnie dalej do Bielawy, centrum przemysłu tekstylnego, i szturmują dalsze fabryki. Szef firmy Dierig, w celu uciszenia emocji, oferuje każdemu po 5 srebrnych groszy. Gdy wkracza policja, sytuacja eskaluje, przedsiębiorstwo dostaje się w ręce strajkujących. W budynku głównym zdemolowane zostają krosna żakardowe, zapasy zostają zrabowane, magazyn nici i gotowych wyrobów zniszczony. Nawet piwnica win zostaje splądrowana. Na szczęście, maszyna parowa pozostaje nieuszkodzona. Powstałe szkody wynoszą ponad 80 tys. talarów.

 

Rodzina Dierig cieszyła się  w okolicy uznaniem. Gniew tkaczy był zapewnie niesprawiedliwy w stosunku do tej rodziny. W opublikowanym w 1892 roku dramacie Gerharta Hauptmanna, Dierigowie to  "Dittrichowie", którzy przedstawieni zostają  jako bezwzględni wyzyskiwacze. Wnuk założyciela firmy, Friedrich Dierig, uznał ten portret za niesłuszny i zaskarżył Hauptmanna o zniesławienie.

 

Dalszy rozwój

W ciągu 4 lat firma rośnie o 80%, wzrasta popyt na jej wyroby. W 1853 roku pożar niszczy wyposażenie i farbiarnię nici. Pomimo to, zamówienia zostają zrealizowane dzięki zatrudnieniu tkaczy spoza firmy. Od 1866 roku fabryka posiada mechaniczne krosna oraz przewijarki.

 

Od lat 70-tych do I Wojny Światowej

W ostatnich dekadach 19 wieku gospodarka rozwija się dynamicznie. Firma Dierig w 1875 roku staje się coraz bardziej znaczącym przedsiębiorstwem. W 1893 roku obrót sięga 6 milionów marek, powierzchnia firmy wzrasta ogromnie i posiada osiem bram fabrycznych. Inne bielawskie fabryki plajtują, nie wytrzymując konkurencji.

Z Wałbrzycha i Górnego Śląska dostarczany jest węgiel, wszystkie maszyny są maksymalnie wykorzystywane. W dodatku firma zatrudnia jeszcze 2000 chałupników. Widocznie tkanie ręczne, obok produkcji maszynowej, było nadal opłacalne! W 1905 roku otwarta zostaje filia w Jeleniowie, 60 km od Bielawy, gdzie produkowane są nowe tkaniny, w paski i karo, na fartuchy, pościel, ręczniki i chusteczki. Płace są od 1/3 niższe niż w Bielawie. Dierig stawia obok fabryki domy mieszkalne i przedszkole.

W 1905 roku kolejny pożar w Bielawie niszczy wyposażenie, towar w magazynach i część parku maszynowego w tkalni. Sześć lat później powstaje w Bielawie przędzalnia wyposażona w 20 tys. wrzecion, ilość ich wzrasta do 60 tys. w roku 1919. Firma Dierig wkracza do handlu na arenie międzynarodowej.

 

Lata I Wojny Światowej 1914 - 1918

Fabryka uzyskuje wiele zamówień, w szczególności z wojska, na produkcję czarnej i szarej bawełny, drelichu na materace, materiałów na namioty, chusteczki, pokrycia dla samolotów myśliwskich. Gdy pod koniec wojny wyczerpują się surowce, firma Dierig skupuje całe pociągi mundurów i zawszonej bielizny z pozostałości armii rosyjskiej, które w fabrykach poddawane są obróbce.

 

Wielka Inflacja roku 1923

Na Śląsku położenie na rynku pracy jest trudne. Wywołuje to sytuację zapalną wśród ludności. Firma Dierig wydaje zastępcze pieniądze, drukując niczym państwo w państwie, banknoty na papierze z dywidend. Robotnicy żądają regularnych kontraktów, przemysł zostaje zmuszony do wprowadzenie 8-miogodzinnego dnia pracy. 

 

Złote lata 20-te

W firmie Dierig pojawiają się pierwsze samochody, służące do podróży handlowych. Procesy racjonalizacyjne powodują, że surowiec tego samego dnia dostaje się z krosna do bielenia, stamtąd na maszyny, do składania i gotowy do wysyłki na wagony pocztowe. Dziennie produkuje się w ten sposób 18 tys. metrów materiału. W 1927 roku powstaje elektrownia. Jej komin wysokości 110 m. jest najwyższą budowlą Śląska.

 

Przejęcie władzy przez Hitlera. II Wojna Światowa

W 1929 roku śląskie związki zawodowe domagają się podwyżki płac od 40-80%. 25 października 1929 roku świat ogarnia kryzys gospodarczy, eksport kurczy się gwałtownie.

W 1933 roku władzę obejmują narodowi socjaliści. Przed wybuchem wojny przemysł tekstylny otrzymuje rozporządzenie przestawienia się na produkcję dla potrzeb wojennych. Zakład w Jeleniowie zostaje skonfiskowany na rzecz przemysłu zbrojeniowego. Robotnicy przymusowi i więźniowie obozu w Rosen wcieleni zostają do fabryk tekstylnych. W Bielawie w marcu 1945 roku kobiety żydowskie obsługują 20 tys. wrzecion.

 

Na kilka dni przed zakończeniem wojny rodzina Dierig otrzymuje rozkaz opuszczenia fabryki i domu. Po krótkich wahaniach opuszcza rodzinną siedzibę, dostaje się jednak w ręce oddziałów czeskich. Dr Dierig, jego żona i córka popełniają samobójstwo.

 

Okres powojenny

8 maja 1945 roku do Bielawy wkracza Armia Radziecka. Kolejny członek rodziny Dierig popełnia samobójstwo. W ciągu tygodnia przez nową władzę powołany zostaje zarząd i fabryka wznawia produkcję. Po pewnym czasie niemieccy włókiennicy zostają zwolnieni z pracy. W 1946 roku następuje przymusowe wysiedlenie ludności niemieckiej. Budynek główny wybudowanej w 1830 roku fabryki rodu Dierig, staje się ratuszem, i pozostaje nim do dzisiaj.

 

Przemysł tekstylny i dzisiaj jest głównym motorem rozwoju miasta. Dwie największe spółki akcyjne, ZPB "Bielbaw" oraz ZB "Bieltex" zatrudniają około 2000 pracowników. Powołują się one z dumą na wielką tradycję firmy Dierig.

 

Firma Christian Dierig, ongiś największe przedsiębiorstwo tekstylne w Europie, przeniosła po wojnie swą siedzibę z Bielawy do Augsburga. I tam znowu zdołała wyrobić sobie znaczącą pozycję w obrębie przemysłu tekstylnego w Niemczech.

 

 

Literatura:

Pollmann, Hans: Dierig. Weber. Seit 1805, Wachter Verlag 2005

Firmen-Webseite: www.bielbaw.com.pl

Stadt-Webseite: www.bielawa.pl