Großröhrsdorf

Bogata tradycja wyrobu tasiemek i pasów

 

 

Odkąd Georg Hans w1680 r. założył tkalnię tasiemek, Großröhrsdorf notuje znaczny rozwój. Początkowo rzemiosło to rozwijało się powoli. Podczas gdy w 1710 r. osada liczyła zaledwie pięciu tasiemkarzy, w 1734 r. produkcja odbywała się już na 36 krosnach. Ponadto miasto posiadało również 86 tkaczy lnu. W 1754 r. ilość krosien wzrosła do 200.

Tasiemki na targi do Drezna i dalej do Freibergu transportowano na taczkach. Zaś do Lipska czy Frankfurtu nad Odrą towar wożono dwukonką. Ci tasiemkarze, którzy osiągnęli dobre obroty, zwiększyli ilość krosien, zatrudniając robotników sezonowych. To były początki fabryki.

 

W 1813 r. do Großröhrsdorf dotarła technika produkcji pasów. W 1827 r. wyprodukowano pierwsze pasy druciane, a w 1836 r. pasy gumowe. Wraz ze wprowadzeniem techniki żakardowej, od 1834 r. można było produkować pasy ze skomplikowanymi wzorami. Jakoże do instalacji dużych krosien potrzebna była odpowiednia przestrzeń, zaczęły powstawać kolejne budynki fabryczne. Tkanie tasiemek, budowa krosien, pralnie fabryczne, zakłady konfekcyjne - wszystko to przyczyniło się do rozkwitu Großröhrsdorf jako ośrodka przemysłu włókienniczego.

 

Wprowadzenie maszyn parowych umożliwiło mechanizację fabryk. W 1855 r. J.G. Schöne zaczął produkować pasy w oparciu o maszyny parowe. W 1887 r. ruszyła produkcja przemysłowa na angielskich zmechanizowanych krosnach. Rozwój tkalnictwa tasiemek jako wiodącej gałęzi produkcji, zapewniającej utrzymanie większości mieszkańców, zmieniło strukturę społeczno-zawodową w Großröhrsdorf. Szczególne znaczenie w tym procesie miała założona w 1849 r. fabryka C.G. Großmanna, która stała się najważniejszym zakładem Großröhrsdorf. Dalszym motorem rozwoju stało się dołączenie osady w 1871 r. do kolei żelaznej.

 

W przeciągu 300 lat, między 1550 - 1850, Großröhrsdorf przekształciło się ze wsi chłopskiej w centrum produkcji tasiemek i pasów w Saksonii. Rosła ilość ludności. Dworzec, poczta, bank, ratusz jak i wille fabrykantów dały ówczesnej łańcuchowo zabudowej wsi miejski wygląd. W 1924 r. Großröhrsdorf uzyskało prawa miejskie. Do dziś srebrne czółno tkackie na herbie miasta nawiązuje do długiej tradycji włókienniczej.

 

Rozpoczęta przed pierwszą Wojną Światową przebudowa miejscowości została przerwana w latach wojennych, a potem przez światowy kryzys gospodarczy. Również druga Wojna Światowa przyczyniła się do stagnacji Großröhrsdorf.

 

Powstanie NRD i związany z tym nowy ustrój polityczny doprowadziły do zmian stosunków własności. Przeprowadzono reformę rolną oraz wywłaszczono fabryki. Zakłady zmuszone były produkować na zlecenia państwowe. W 1972 r. wszystkie prywatne przedsiębiorstwa zostały całkowicie upaństwowione. Fabryki włókiennicze podporządkowane zostały VEB Bandtex Pulsnitz. W latach 80-tych przedsiębiortwo to, wyposażone w najnowszą technikę, rozwninęło się jako największy producent tasiemek i pasów w Europie.

 

Polityczna transformacja w 1989 r. jak i całkowicie zmieniona sytuacja rynkowa spowodowały upadek miejscowego przemysłu włókienniczego. VEB Bandtex został zlikwidowany w 1990 r.

 

Obecnie tradycja produkcji tasiemek kontynuowana jest tylko w kilku reprywatyzywanych zakładach. W Großröhrsdorf pracuje pięć zakładów produkujących pasy, jak i kilka firm wyposażonych w najnowsze technologie.

 

Nabyta przez gminę dawna fabryka J.G. Schurig została zamieniona na "fabrykę kulturalną", z zamiarem założenia tam muzeum przemysłu. Po skatalogizowaniu wyposażenia fabryki i wypracowaniu koncepcji placówki, miasto mogło zrealizować ten plan. 28. 5. 1998 nastąpiło uroczyste otwarcie Technicznego Muzeum Producji Pasów w Großröhrsdorf .

 

Literatura:

Technisches Museum der Bandweberei – Heimatmuseum Großröhrsdorf (2005). Sächsische Museen – Kleine Reihe 13. Herausgeber: Sächsische Landesstelle für Museumswesen Chemnitz